De zomervakantie is voorbij en de hogescholen en universiteiten openen hun deuren weer. Een horde uitgeruste en enthousiaste docenten staat voor de klas en een lading verse studenten begint aan de lange weg naar een diploma. Een mooi moment om aandacht te schenken aan de groep studenten die vlak voor de vakantie de schoolcarrière heeft afgesloten en een scriptie.. nee een magnum opus …heeft ingeleverd.
Door Jurriaan Gorter*
Ik beperk mij tot de groep hbo-studenten. Een scriptie is tenslotte iets anders dan een thesis, die studenten op een universiteit schrijven. Na vier jaar sluit een hbo-student zijn of haar studie af met een onderzoek. In ‘hbo-land’ noemen we dit een scriptie; in de regel is het de beschrijving van een oplossing voor een probleem van een organisatie. Sowieso geldt dit voor de commerciële opleidingen. Een belangrijk speerpunt bij CE-opleidingen is dat het onderzoek dat studenten verrichten logischerwijs een commercieel doel dient.
Verdediging
Een student gaat na drieënhalf jaar studie op zoek naar een organisatie, met ruimte voor een stagiair die een onderzoek kan doen naar een probleem dat het bedrijf heeft. Als het gelukkige bedrijf gevonden is, gaat de student in overleg met de manager of directeur op zoek naar dat probleem; de probleemanalyse. Als dat eenmaal gevonden en goed beschreven is, vindt er onderzoek plaats. Dit resulteert uiteindelijk in het onderzoeksrapport. In dit rapport staan vooral feiten en nog geen eigen conclusies. Het onderzoekrapport geeft antwoord op de vraag. Vervolgens volgt het adviesrapport. Dit adviesrapport beschrijft, als het stuk klopt, de oplossing van het probleem. Ik heb veel verdedigingen van studenten bijgewoond en vaak kwamen er vanuit het adviesrapport originele oplossingen uit de bus.
Maar de praktijk is weerbarstig. Die leert dat maar weinig bedrijven de adviesrapporten en presentaties van studenten serieus nemen. Twee maanden geleden werd ik voor haar onderzoek geïnterviewd door een student. Ik wilde weten of het bedrijf waarvoor ze dit onderzoek verrichtte geïnteresseerd was in de resultaten. ‘Natuurlijk niet’, gaf ze als antwoord. ‘Ik schrijf mijn scriptie om mijn studie af te ronden en krijg amper tijd om het onderzoek te doen. Ik word gezien als een goedkope werknemer, moet gewoon werk doen en krijg zodoende weinig uren om het onderzoek te doen.’ Vervolgens klaagde haar opdrachtgever over het gebrek aan kwaliteit en verweet dit de hbo-instelling.
Illustratief voor dat niet serieus nemen, is dat bij de verdedigingen door studenten maar bar weinig werkgevers aanwezig zijn. In de acht jaar waarin ik aanwezig was bij zo’n tweehonderd verdedigingen, kwamen er welgeteld vijf opdrachtgevers opdagen.
Overtreffende trap
Studenten presenteren hun onderzoek zelden bij de werkgever zelf. Stageplaatsen voor studenten die gaan afstuderen zijn er genoeg, maar wat is de achterliggende reden om die plaatsen ter beschikking te stellen? Zoeken die een goedkope kracht voor een half jaar of zoeken bedrijven werkelijk een oplossing voor een bestaand probleem? In het boek ‘De toekomst van werken’ van Laszlo Bock – HR-directeur bij Google – staat een passage ‘als je mensen vrijheid geeft dan doen ze je versteld staan’.
Bock redeneert dat er pas originele ideeën of creatieve oplossingen voor problemen ontstaan, als je mensen vrijheid en vertrouwen geeft. Bedrijven geven dat vertrouwen zelden aan studenten die stage bij hen lopen of met een afstudeeropdracht bezig zijn. Wellicht omdat het idee bestaat dat zij nog moeten leren, en dan is het natuurlijk ondenkbaar dat deze studenten misschien hun meesters overtreffen en met een oplossing komen die de manager nog niet had bedacht.
Wie als bedrijf verder wil komen, geeft ruimte aan die studenten. Geef ze de vrijheid en het vertrouwen. Lees de afstudeerstukken die ze inleveren en gooi ze niet in een bureaula. Ik zal niet beweren dat alle afstudeerscripties van een hoog niveau zijn, maar lees ze wel. Het zijn altijd eye openers, omdat iemand met andere ogen naar je bedrijf heeft gekeken. Veel bedrijven geven blijk meer vertrouwen te hebben in onderzoeksbureaus, waarvan ze vervolgens voor veel geld een adviesrapport ontvangen. De ironie is dat dit adviesrapport, opgesteld voor nog geen fractie van dat geld misschien al in een la lag. Misschien zelfs met een betere oplossing.
* Jurriaan Gorter is manager study members & exams NIMA