Nee, Geisha koffie heeft niets te maken met de Japanse geisha’s. De naam verwijst naar het dorp Gesha in Ethiopië, waar de koffieplant ooit is ontdekt. Pas later vond het zijn weg naar Panama, waar het door de unieke omstandigheden in de vulkanische bodems tot een van de meest gewaardeerde koffiesoorten ter wereld werd verfijnd.
(verslag van de NIMA marketingkennisreis naar Panama)
De kans om ooit oog in oog te staan met de struiken waaraan de onooglijke besjes groeien van de ‘champagne van koffie’, de ‘diva’, de ‘dancing queen’ (en zo nog wat dramatische beschrijvingen) is uiteraard niet zó groot, maar die deed zich voor: Tijdens het bezoek aan de Don Pedro koffieplantage, op de flanken van de Volcán Barú in Panama zag een delegatie Nederlandse marketeers op NIMA RM Studiereis hoe deze bonen worden geteeld, en hoe ze smaken. Geisha koffie is bekend om zijn delicate en complexe smaakprofiel: lichte florale tonen, met hints van fruit en een verrassend lange, verfijnde afdronk. Wat het nog wat exclusiever maakt, is de kleine productie – er zijn slechts enkele plantages die deze koffie verbouwen, en de opbrengst is beperkt.
Dat heeft ertoe geleid dat de prijs voor Geisha koffie de afgelopen jaren explosief is gestegen. Op veilingen worden bepaalde varianten voor duizenden dollars per kilo verkocht. Voor marketeers is Geisha koffie een case study in luxe branding: een combinatie van schaarste, unieke herkomst, en een smaakervaring die je niet zomaar ergens anders vindt. En dat zorgt voor een steeds hogere status en prijs.
Nu wordt koffie sowieso steeds duurder dit jaar en dat zal alleen maar erger worden, wat voor een koffieleutend land als Nederland best een alledaags probleem is, of wordt. Je merkte het al in de supermarkt. De stijgende koffieprijzen zijn onder meer te wijten aan klimaatverandering, die oogsten beïnvloedt, en aan hogere productiekosten zoals arbeid en transport. Daarnaast groeit de vraag naar betere – en helemaal naar premium – koffies, terwijl de beschikbaarheid beperkt blijft. Die schaarste en toenemende vraag drijft de prijzen verder op, maar de Panamezen produceren nauwelijks voor de massa, en spelen ook nauwelijks een rol in die wereldkoffiehandel. Toch verdienen ze er prima aan (en naar gezegd en beweerd) profiteert daarvan ook de keten waarin plukkers en hun families vaak een beruchte plek onderaan innemen. De allerbeste druiven worden in Frankrijk tenslotte ook niet door de laagstbetaalde arbeidskrachten van de struiken gerukt.
En de vergelijking met druiven en goede wijn drong zich bij zo’n locatiebezoek trouwens wel vaker op: Héle goede koffiestruiken gedijen, net als chardonnaydruiven, het best in ideale microklimaten. In geval van Gesha onder meer aan de voet en tegen de (niet actieve) vulkaan tegen de grens van Costa Rica en Panama, waar vanwege de strenge bescherming van de natuurgebieden ook nauwelijks kan worden uitgebreid. Samen met nog wat van die premium (arabica-) koffievarianten gaan de Panamese koffieboeren er dus niet voor de kwantiteit. En evenals bij witte Bourgognes het geval is, bepaalt de vinificatie en regels rond de teelt en oogst de kwaliteit van het eindproduct. Reden waarom Don Pedro en z’n gevolg uitzonderlijk veel eer leggen in de postproductie van de rijpe koffiebes, want waar praat je over? Een zak van een kwart pondje Geisha gaat daar voor 23 euro. Volgens de uitzonderlijk enthousiaste host ter plaatse doet een kopje Geisha op de Burj Khalifa in Dubai prijzen waar je in Saint Tropez een glas Moët & Chadon voor laat inschenken – of meer. De praatjes van zo’n meester-storyteller hoor je met een schep zout te nemen, maar de prijzen worden gemaakt op de markt en – toegegeven – die zijn echt indrukwekkend. Fun fact is trouwens dat de export van Don vooral naar Azië gaat en naar Zuid-Korea (!) in het bijzonder. Daar heeft een praatje bij een bakkie een kennelijk andere dimensie, met een bijzondere drinkcultuur ook. Goede reden om dat eens uit te zoeken op een volgende studietrip.
Of dat een soort totaalexpeditie van 16 uur met schuddende bus, tropische regenbuien, een rammelende Fokker 50 en ontbering waard is voor een clubje van 15 Nederlandse topmarketeers die willen weten waar Abraham de koffie haalt? Natuurlijk wel, al was het maar omdat je haar dán kunt proeven op de plek waar ze het best zou moeten smaken. Of je hierna nooit meer een pondspak robusta bij de Lidl haalt omdat je te knierterig bent voor een pak van 5,50 arabica? Welnee. Blijft een bakkie pleur. Maar koffie moet wel lekker smaken, en dat doettie.